گاز طبيعي
ميليونها سال قبل، باقيماندههاي گياهان و جانوران فاسد شدند و در لايههاي ضخيم شكل گرفتند. اين مادة فاسد شده از گياهان و جانوران مادة آلي ناميده ميشود كه روزگاري زنده بودند. در طول زمان، گل و خاك به سنگريزه تغيير ماهيت مييابند و مادة آلي را پوشانده و در زير سنگ محبوس ميكند. حرارت و فشار بعضي از اين مواد آلي را به ذغال و برخي ديگر را به نفت و برخي را به گاز طبيعي تبديل ميكند. محصول اصلي گاز طبيعي بصورت متان است كه گازي متشكل از يك اتم كربن و چهار اتم هيدروژن است.
سازند گاز طبيعي و نفت
چگونه گاز طبيعي كشف شد؟
كاز از حفرات كوچك درون سنگ به هوا راه يافته و سپس اگر به اندازة كافي انرژي فعالسازي كافي از روشنايي يا آتش وجود داشته باشد، ميسوزد. وقتي مردم اولينبار شعلهها را ديدند، آن را آزمودند و فهميدند كه ميتوانند از آن براي گرما و روشنايي استفاده ميكنند.
چگونه گاز طبيعي را بدست ميآوريم؟
گاز طبيعي با زمينشناسي (كساني كه ساختار زمين را مطالعه ميكنند) و با موقعيت يا بيانواع سنگها كه معمولاً از اطراف نهشتههاي گاز و نفت يافت ميشوند، شروع ميشود.
امروزه امكانات در دسترس آنها شامل بررسي لرزهاي است كه براي يافتن مكان دقيق حفر چاهها به كار برده ميشود. بررسيهاي لرزهاي از انعكاس صداي حاصل از يك منبع لرزه در سطح زمين (معمولاً بصورت يك صفحة لرزان در زير يك كاميون كه براي اين هدف ساخته شده) استفاده ميكند و دربارة سنگ زير سطح زمين اطلاعات جمعآوري ميكند. گاهي اوقات لازم است از كمي ديناميت براي ايجاد لرزه مورد نياز استفاده كرد.
دانشمندان و مهندسين ناحية منتخبي را با مطالعة نمونه سنگهاي زمين بررسي و اندازهگيري خصوصيات آنها، جستجو ميكنند از محل مورد نظر مطلوب به نظر آمد، حفاري شروع ميشود. بعضي از اين مناطق روي خشكي و برخي دور از ساحل و در اعماق دريا هستند. هنگاميكه گاز پيدا شد، از طريق چاه به سطح زمين رسيده و نهايتاًبه خطوط لولههاي بزرگي هدايت ميشود. برخي از گازها كه در كنار متان توليد ميشوند، شامل بوتان، پروپان (كه به نام محصولات فرعي شناخته شدهاند) هستند كه از در دستگاه فرآوري گاز، از متان جدا پالوده ميشود. محصولات فرعي به طرق مختلف به كارگرفته ميشوند. براي مثال، پروپان ميتواند براي پخت و پز در اجاقهاي گازي مصرف شوند.
از آنجا كه گاز طبيعي بيرنگ، بيبو و بيمزه است، قبل از توزيع و به منظور دادن بوي ناخوشايند مخصوص، به گاز مركاپتن كه مادةشيميايي با بويي سولفورمانند است، اضافه ميشود. اين خدمات به عنوان وسيلة ايمنسازي به مردم اجازه ميدهد كه در جو و در مواقعي كه نشست گاز صورت ميگيرد، به راحتي آن را تشخيص دهند. ما همچنين ميتوانيم از ماشينهايي به نام «هضمكنندهها» كه امروزه مواد آلي (زبالههاي گياهي، جانوري و…) را به گاز طبيعي تبديل ميكنند، استفاده كنيم. اين كار جايگزين انتظار چند هزارساله براي گاز طبيعي شده است.
گاز طبيعي چگونه اندازهگيري ميشود؟
ما گاز طبيعي را بصورت فوت مكعب يا مترمكعب و يا واحدهاي حرارتي انگليسي (Btu) اندازه گرفته و ميفروشيم. يك Btu گرماي مورد نياز براي افزايش حرارت يك پوند آب به اندازة يك درجة فارنهايت است. 10 آشپزخانه در حال فعاليت به اندازة10 Btu حرارت مصرف ميكند. يك فوت مكعب گاز طبيعي حدود 1026 Btu حرارت دارد. يك جعبه با ابعاد 10×10×10 ، هزار فوت مكعب گاز طبيعي را در خود جاي ميدهد. براي مثال يك قالب آب نبات حدود 1000 But دارد.
*شركتهاي خطوط لوله گاز طبيعي را در حجم هزاران فوت مكعب يا Mcf.M كه برابر با هزار است، ميخرند.
گاز طبيعي چگونه ذخيره و تحويل داده ميشود؟
شركتهاي گازي، آن را در محفظههاي ذخيره سطحي يا زيرزمين و درچاههاي گاز قديمي جمعآوري ميكنند. گاز تا زمانيكه مردم شروع به استفادة بيشتر گاز كنند (مثلاًدر زمستان)، آن را همانجا ميماند و سپس به خطوط نيرو اضافه ميشود. اگر گاز طبيعي تا دماهاي بسيار پايين (تقريباً 260 ، درجة فارنهايت) سرد شود، به مايع تبديل شده و ميتوان آن را بصورت مايع ذخيره كرد. درحالت مايع ، گاز طبيعي ميتواند توسط كاميونها و ساير وسايل نقليه حمل شده و براي تحويل به مردم حتي در ساير كشورها جابجا شود. در اين حالت تنها 600/1 فضايي كه در حالت گازي اشغال ميكرد را اشغال ميكند.
وقتي گاز براي مصرف وارد جامعه ميشود، توسط لولههاي كوچكتري به نام «لوله گاز» انتقال مييابد. خطوط بسيار كوچك به نام «خدمات گازي» به لولة گاز اتصال يافته و مستقيماً به خانهها يا ساختمانها فرستاده ميشوند.
گاز طبيعي به چه منظور مصرف ميشود؟
حدود 23 درصد مصرف انرژي ايالات متحده از گاز طبيعي تأمين ميشود بيش از نصف خانههاي آمريكايي گاز طبيعي را به عنوان سوخت حرارتي اول خود استفاده ميكنند.
گاز طبيعي مادة خام ضروري براي بسياري از محصولات عمومي ديگر نيز است، مانند رنگها، كود، پلاستيكها، ضديخ، فيلم عكاسي، داروها و مواد منفجره، ما از پروپان به عنوان سوخت مناسبي براي كبابپزهاي پشت خانه هم استفاده ميكنيم.
صنعت به گاز طبيعي وابسته است. گاز طبيعي هزاران كاربرد دارد. گاز طبيعي براي توليد فولاد، شيشه، كاغذ، لباس، آخر، برق و غيره بكار ميرود.
گاز طبيعي مادة خام ضروري براي بسياري از محصولات عمومي ديگر نيز است، مانند رنگها، كود، پلاستيكها، ضديخ، فيلم عكاسي، داروها و مواد منفجره، ما از پروپان به عنوان سوخت مناسبي براي كبابپزهاي پشت خانه هم استفاده ميكنيم.
صنعت به گاز طبيعي وابسته است. گاز طبيعي هزاران كاربرد دارد. گاز طبيعي براي توليد فولاد، شيشه، كاغذ، لباس، آخر، برق و غيره بكار ميرود.
كاربرد گاز طبيعي
گاز طبيعي سوخت فسيلي پاك است. بخاطر همين ما آن را براي توليد آلودهكنندههاي نسبتاً كمتر مضر استفاده ميكنيم، بطوريكه هواي ورودي و خروجي حاصل از استفادة آن پاك باقي ميماند. گاز طبيعي داراي ذرات معلق كمتري نسبت به ذغال و نفت دارد و هيچ ذرة خاكستر مانندي بعد از سوختن آن باقي نميماند.